Điều kiện FCA (Free Carrier) là một trong những điều khoản được áp dụng phổ biến trong các điều kiện giao hàng quốc tế theo Incoterms 2020. Nhờ sự linh hoạt và rõ ràng về trách nhiệm giữa người bán và người mua. Tuy nhiên, không ít doanh nghiệp vẫn nhầm lẫn FCA với các điều kiện khác dẫn đến sai sót trong quá trình xuất nhập khẩu.
Vậy điều kiện FCA là gì, được sử dụng như thế nào và liệu nó có phù hợp với phương án giao hàng bạn đang lựa chọn?
Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ cách vận dụng FCA, cũng như phân tích ưu – nhược điểm của điều kiện này để tối ưu chi phí và hạn chế rủi ro trong giao dịch quốc tế.
Xem thêm: FOB là gì? Tìm hiểu các thông tin về điều kiện FOB cơ bản trong xuất khẩu
Tìm hiểu điều kiện FCA là gì?
FCA (Free Carrier) – hay “Giao cho người chuyên chở” – là một điều kiện giao hàng quan trọng trong bộ Incoterms® 2020. Với điều kiện FCA, người bán chịu trách nhiệm đóng gói, làm thủ tục thông quan xuất khẩu và bàn giao hàng cho đơn vị vận chuyển. Công việc này do người mua chỉ định tại địa điểm đã thỏa thuận. Có thể là cơ sở của người bán, bến cảng, sân bay hoặc kho trung chuyển.
Theo Incoterms, ngay khi hàng hóa được bàn giao cho đơn vị chuyên chở đầu tiên theo điều kiện FCA. Trách nhiệm về mọi rủi ro và chi phí sau đó sẽ thuộc về người mua. Đồng nghĩa với việc người mua phải chịu mọi chi phí phát sinh. Và còn đảm nhận luôn việc lựa chọn và thuê đơn vị vận tải để hoàn tất hành trình giao hàng.
Điều kiện FCA rất phổ biến trong vận chuyển đa phương thức. Từ đường bộ, đường sắt đến đường biển, hàng không và nội địa. Nhờ vào tính linh hoạt cao và quy trình giao nhận quốc tế minh bạch. Vì vậy, các bên dễ dàng xác định điểm chuyển có rủi ro và phân chia chi phí một cách rõ ràng.
Cách áp dụng điều kiện FCA
Khi áp dụng điều kiện FCA, trách nhiệm của người bán kết thúc khi hàng hóa được giao cho bên vận chuyển đầu tiên do người mua chỉ định, tại một địa điểm đã thỏa thuận trước:
Phương thức vận tải áp dụng điều kiện FCA
Điều kiện FCA có thể sử dụng cho mọi loại hình vận tải. Bao gồm đường bộ, đường biển, đường sắt, đường hàng không, hoặc vận tải đa phương thức. Phù hợp với cả giao hàng nội địa và quốc tế, linh hoạt trong nhiều tình huống logistics.
Cách chuyển giao hàng hóa và rủi ro
- Cách 1: Nếu địa điểm giao hàng là cơ sở của người bán. Hàng được giao khi xếp lên phương tiện do người mua chỉ định.
- Cách 2: Nếu giao hàng tại nơi khác. Hàng được giao khi đặt dưới quyền của người chuyên chở (hoặc người được người mua chỉ định) trên phương tiện vận tải của người bán, sẵn sàng dỡ xuống.
Lưu ý: Rủi ro và chi phí chuyển giao cho người mua ngay tại thời điểm và địa điểm giao hàng.
Quy định về địa điểm giao hàng cụ thể
Hai bên phải thỏa thuận rõ ràng địa điểm giao hàng. Nếu không quy định chi tiết và địa điểm có nhiều điểm giao. Người bán được quyền lựa chọn điểm phù hợp nhất. Việc xác định cụ thể địa điểm giúp tránh rủi ro pháp lý và phát sinh chi phí ngoài dự kiến.
Nghĩa vụ thông quan xuất – nhập khẩu
- Người bán phải làm thủ tục thông quan xuất khẩu cho hàng hóa (nếu cần).
- Người bán không chịu trách nhiệm thông quan nhập khẩu hoặc quá cảnh qua nước thứ ba.
- Các chi phí như thuế nhập khẩu, phí thông quan nhập khẩu sẽ do người mua chịu.
Trách nhiệm giữa các bên khi giao dịch theo FCA
Trong thương mại quốc tế, điều kiện FCA (Free Carrier) phân định rõ ràng nghĩa vụ giữa người bán và người mua nhằm đảm bảo quá trình giao nhận hàng hóa diễn ra minh bạch, hạn chế tranh chấp. Khi thỏa thuận giao dịch theo FCA, mỗi bên sẽ chịu một phần trách nhiệm cụ thể liên quan đến vận chuyển, chi phí và rủi ro:
| Nội dung | Người bán (Exporter) | Người mua (Importer) |
Chuẩn bị hàng hóa |
Chuẩn bị hàng hóa đúng theo hợp đồng, kiểm tra, đóng gói, dán nhãn đầy đủ. | Không có trách nhiệm chuẩn bị hàng hóa. |
Thông quan xuất khẩu |
Chịu trách nhiệm làm thủ tục hải quan xuất khẩu nếu cần. | Không bắt buộc thực hiện thủ tục xuất khẩu. |
Thông quan nhập khẩu & quá cảnh |
Không có nghĩa vụ làm thủ tục nhập khẩu hay quá cảnh. | Chịu trách nhiệm làm thủ tục nhập khẩu và quá cảnh nếu cần. |
Chi phí vận chuyển nội địa |
Thanh toán chi phí vận chuyển hàng đến điểm giao đã thỏa thuận. | Không chịu chi phí vận chuyển nội địa từ kho người bán đến điểm giao hàng. |
Vận chuyển quốc tế |
Không bắt buộc ký hợp đồng vận chuyển quốc tế. | Thuê đơn vị vận tải, ký hợp đồng vận chuyển từ điểm giao hàng đến nơi đến cuối. |
Chuyển giao hàng hóa |
Giao hàng cho người vận chuyển do người mua chỉ định tại điểm đã thỏa thuận. | Nhận hàng đúng thời gian, địa điểm đã thống nhất. |
Chuyển giao rủi ro |
Rủi ro kết thúc khi hàng được giao cho đơn vị vận tải đầu tiên. | Bắt đầu chịu rủi ro từ thời điểm hàng được bàn giao. |
Chứng từ & hóa đơn |
Cung cấp hóa đơn thương mại, giấy tờ cần thiết cho người mua. | Thanh toán tiền hàng, xác nhận chứng từ giao hàng nếu được yêu cầu. |
Bảo hiểm hàng hóa |
Không bắt buộc mua bảo hiểm nhưng có thể hỗ trợ nếu bên mua yêu cầu. | Không bắt buộc mua bảo hiểm, có thể tự mua nếu cần thiết. |
Thuế và phí liên quan |
Trả thuế xuất khẩu và các phí liên quan trước khi giao hàng. | Trả thuế nhập khẩu, thuế quá cảnh và các chi phí vận tải sau điểm giao hàng. |
Trách nhiệm của người bán và người mua theo điều kiện giao hàng FCA
Ưu và nhược điểm khi áp dụng điều kiện giao hàng FCA
Điều kiện FCA phổ biến nhờ tính linh hoạt, nhưng cũng mang theo những yêu cầu đặc thù mà người mua và người bán cần hiểu rõ. Dưới đây là những ưu điểm và nhược điểm nổi bật khi áp dụng điều kiện này:
Ưu điểm của điều kiện FCA
- Người bán có thể điều chỉnh giá bán hợp lý. Do phải chịu chi phí phát sinh trong quá trình giao hàng và thông quan. Bên bán có quyền thương lượng tăng giá hàng hóa để bù đắp chi phí.
- Người mua dễ dàng kiểm soát chi phí. Vì bên bán phải công khai các chi phí liên quan đến vận chuyển nội địa và xếp dỡ. Họ có thể nắm rõ chi phí thực tế, tránh trường hợp bị nâng giá bất hợp lý.
- Không cần lo về thủ tục xuất khẩu. Mọi thủ tục thông quan xuất khẩu đều do người bán đảm nhiệm. Giúp người mua giảm bớt áp lực về pháp lý và giấy tờ trong giai đoạn đầu giao hàng.
Nhược điểm của điều kiện FCA
- Người bán gánh thêm rủi ro. Trước khi hàng hóa được giao cho người vận chuyển, mọi rủi ro về hư hỏng, mất mát vẫn thuộc về người bán. Đòi hỏi sự cẩn trọng cao hơn trong khâu chuẩn bị và giao nhận.
- Người mua tiếp nhận rủi ro sớm. Ngay sau khi hàng được giao cho người vận chuyển và hoàn thành thủ tục xuất khẩu. Rủi ro sẽ chuyển hoàn toàn sang người mua, bao gồm cả trách nhiệm mua bảo hiểm cho lô hàng.
- Yêu cầu người mua xác định rõ địa điểm giao hàng. Để quá trình chuyển giao suôn sẻ, người mua cần cung cấp chính xác địa chỉ giao nhận và sắp xếp vận tải quốc tế. Từ đó, tránh phát sinh tranh chấp hoặc chi phí ngoài ý muốn.
Kết luận
Hiểu rõ điều kiện FCA là bước đầu tiên để xây dựng chuỗi cung ứng bền vững và tiết kiệm chi phí cho doanh nghiệp khi tham gia vào các hợp đồng thương mại quốc tế.
